ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

Διονύσιος Κόμ. Σολωμός, υιός του Κόμ. Νικολάου Σολωμού και της κυρίας Αγγελικής Νίκλη, εγεννήθηκε εις τη Ζάκυνθο, την 8 Απριλίου 1798. Οι πρόγονοί του είχαν έλθει από την Κρήτη, ταις αρχαίς εκείνου του αιώνος, και εσυναριθμήθηκαν εις ταις σημαντικώτεραις οικογένειες του τόπου. Εννεαετής έχασε τον πατέρα του κι’ έμεινε με τον αυτάδελφόν του Κόμ. Δημήτριον, κληρονόμος πλουσίας περιουσίας• δώρο της τύχης πολύτιμο, όταν τα γενναιότερα φυσικά δώρα εκινδύνευαν να μείνουν άκαρπα εις αυτή την αφώτιστη γωνία της Ευρώπης. Οι ευκατάστατοι των Επτανησίων – και ευτυχώς όχι ολίγοι εντρέποντο την αμάθεια – έστελναν μικρά τα παιδιά τους εις τα σχολεία της Ιταλίας• κέντρο φωτισμού εις αυτούς προτιμότερο, κυρίως εξ αιτίας της ιταλικής γλώσσας, η οποία είχε καταστηθεί και ήταν ως επροχθές η επίσημη και φιλολογική της Επτανησιακής κοινωνίας. Και εις την Κέρκυρα, το ξένο αυτό στοιχείον, σχεδόν άγνωστο εις το πλήθος, επλημμύρισε ταις ανώτεραις τάκες της πολιτείας• ενώ εις τα άλλα νησιά δεν έφθασε να καταντήση καθημερινό ούτε εις το στόμα της αριστοκρατίας• αλλά και αυτού, μάλιστα εις τη Ζάκυνθο, από τα ιταλικά γράμματα άρχιζα η παιδομάθεια. Ιταλός ήταν και ο πρώτος διδάσκαλος του Σολωμούς, ο Αββάς Σάντος Ρώσσης, πρόσφυγας εις τη Ζάκυνθο από την Κρεμώνα, όπου εδίδασκε τη ρητορική. Η αρετή και το σοβαρό, αλλά φιλόστοργο ήθος του προκομμένου ανδρός ήταν ο μόνος φραγμός εις του νέου την ορμητική και φιλελεύθερη ψυχή, η οποία πρώιμα έδειξε τα αξιολογώτερα στοιχεία του ποιητικού πνεύματος. Ζωηρότατος και πρόσχαρος εξεθύμαινε μιμούμενος τα αξιογέλαστα ιδιώματα των άλλων, άμα τα επαρατηρούσε, καθώς έβλεπε και εθαύμαζε τα καλά, και είχε ζωηρό το αίσθημα της φιλίας• συμμαθητής τής μικρής του ηλικίας τον είδε να κλάψη θερμά τον θάνατο ενός ομηλίκου του και να φιλήση το χέρι ενός άλλου, ο οποίος είχε πράξει ένα ευεργέτημα• και εις τούτο επροεικονίζετο η μεγαλοφροσύνη του ανδρός, ο οποίος εις όλη τη ζωή του δεν έκλινε ποτέ την κεφαλήν εις άλλο ανθρώπινο ύψος ειμή της αρετής.
Αυτός ο ενθουσιασμός, αυτή η γλυκαισθησία, αντανακλούσαν καθαρά εις τα παρθενικά πιθέματα του μικρού Σολωμού, ως σώζονται ακόμη εις μίαν εικόνα του ζωγραφισμένη προτού περάση εις την Ιταλία. Αυτού τον έστειλε (1808) δεκαετή ο επίτροπός του Κόμ. Μεσαλάς, με τον διδάσκαλόν του, ο οποίος επέστρεφε εις την πατρίδα του. Ο Ρώσσης τον άφησε εις την Βενετία, εις το Λύκειο της Αγίας Αικατερίνης, αλλά μετ’ ολίγον αναγκάσθηκε να τον ανακαλέση κοντά του, βλέποντας πραγματικώς από τα παράπονα των διδασκάλων, ότι ήταν αδύνατο να υποταχθή εις την αυστηρότητα του σχολείου ο νέος ήδη μαθημένος να μην αισθάνεται άλλον χαλινόν ειμή της αγάπης. Εις την Κρεμώνα επρόκοψε θαυμάσια εις την ιταλική και λατινική φιλολογία και άκουσε τα μαθήματα του καθηγητή Πίνη• αυτούς τους δύο διδασκάλους του εμελετούσε συχνά με σέβας και με ευγνωμοσύνη ο Σολωμός, και ως δείγμα αυτών των σταθερών αισθημάτων του έστειλε (1850) του Πίνη το επίγραμμα «Μικρός Προφήτης» και εχάρηκε ότι ο υπέργηρος διδάσκαλός του ανεγνώρισε εις εκείνην την συνοπτικήν εικόνα την ποιητική του δύναμι.
Από την Κρεμώνα επέρασε εις την Παβία να συμπληρώση ταις σπουδαίς του• αλλά οι σχολαστικοί τύποι ήσαν ασυμβίβαστοι με τη φύσι του πνεύματός του• όθεν έλεγεν ο ίδιος ότι από μόνην αγαθοσύνη τους οι καθηγητάδες τού έδωσαν τον στέφανον της νομικής σχολής, τον οποίον αυτός ούτε είχε ζητήσει, ούτε ποτέ μετά ταύτα εθεώρησε ως εδικόν του. Ήδη τον είχε αρπάξει όλον η ποίησι, προς την οποία μακρόθεν αισθάνθηκε σφοδρά τα πρώτα ορμήματα της ψυχής του. Προτού ακόμη μεταβή εις την Ιταλία, μίαν ημέρα ενώ επεριδιάβαζε εις την εξοχή μ’ έναν ομήλικόν του και άξαφνα ακούσθηκε το λάλημα μιας φλογέρας, άστραψε εις τη φαντασία του η εξωτερική φύσι μ’ όλη την ήρεμη χάρι πώχει εις το μητρικό νησί του, τόσον ώστε εγύρισε προς τον σύντροφόν του και τον ερώτησε: «Τι αισθάνεσαι;» «Τίποτε» του αποκρίθηκε εκείνος• ψυχρότης, την οποίαν ο ποιητής έμελλε ν’ απαντήσει συχνά εις το δρόμο της ζωής του, όταν εζητούσε τις τους άλλους ενθουσιασμόν ανάλογο με τη φλόγα της καρδιάς του.



Εκτενέστερο απόσπασμα του παραπάνω έργου θα είναι διαθέσιμο στις ιστοσελίδες του ΠΟΘΕΓ αμέσως μετά την ολοκλήρωση της νομικής διαδικασίας εκχώρησης στο ΙΕΛ των σχετικών δικαιωμάτων χρήσης από τους κατόχους των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί του συγκεκριμένου έργου.