O Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά το 1909. Τα χρόνια της εφηβείας και της νεότητάς του ήταν πολύ δύσκολα εξαιτίας των πρόωρων θανάτων της μητέρας του και του αδελφού του από φυματίωση. Στα χρόνια της μικρασιατικής εκστρατείας (1919-22) η οικογένεια του ξεπέφτει οικονομικά και ο Ρίτσος αναγκάζεται να έρθει στην Αθήνα (1925), όπου απασχολείται σε δουλειές γραφείου.  Το επόμενο έτος προσβάλλεται από φυματίωση, η οποία τον ταλαιπώρησε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μετά την αποθεραπεία του εργάζεται ως ηθοποιός και χορευτής σε διάφορα θέατρα και ως διορθωτής στον εκδοτικό οίκο «Γκοβόστης».

Υιοθετεί την σοσιαλιστική ιδεολογία και εντάσσεται στο κομμουνιστικό κόμμα. Στην κατοχή (1942) προσχωρεί στο Μορφωτικό Τμήμα του Ε.Α.Μ. Δύο χρόνια μετά την έναρξη του Εμφύλιου Πολέμου, ο Ρίτσος συλλαμβάνεται και εξορίζεται στη Λήμνο, στη Μακρόνησο και στον Αϊ-Στράτη. Μετά την απελευθέρωσή του (1952) έρχεται στην Αθήνα και προσχωρεί στην ΕΔΑ. Την περίοδο από 1956 έως και 1966 κάνει ταξίδια σε χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ, ενώ κατά την διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας εκτοπίζεται στη Γυάρο, τη Λέρο και τη Σάμο.

Στα χρόνια από το 1970 και εξής ο Ρίτσος γνωρίζει τη μεγαλύτερη φήμη του με τη διεθνή αναγνώριση του έργου του, που συνοδεύεται με πολυάριθμες βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις, με σημαντικότερη την απονομή του Βραβείου Λένιν για την Ειρήνη (1977). Πέθανε το 1990.

Εντυπωσιακός είναι ο όγκος του έργου του Ρίτσου. Οι δημοσιευμένες ως τα 1987 ποιητικές συλλογές ή αυτοτελείς ποιητικές συνθέσεις του φτάνουν τις 105 ενότητες, ενώ σ’ αυτές πρέπει να προστεθούν 11 τουλάχιστον τόμοι μεταφράσεων και ένας τόμος δοκιμίων. Μεγάλο δε μέρος του έργου του παραμένει ανέκδοτο.

Στην ποίηση παρουσιάστηκε το 1934 με την ποιητική συλλογή Τρακτέρ, η οποία έγινε δεκτή με επιφυλακτικότητα από τους κριτικούς. Την ίδια τύχη είχε και η δεύτερη ποιητική του συλλογή Πυραμίδες που εκδόθηκε τον επόμενο χρόνο. Το 1936, κρυφά από τη λογοκρισία της μεταξικής δικτατορίας, κυκλοφόρησε το πολύστιχο ποίημά του Επιτάφιος.  Στο ποίημα αυτό κυριαρχεί ο θρήνος της μάνας ενός καπνεργάτη που σκοτώθηκε από την αστυνομία σε μια διαδήλωση στη Θεσσαλονίκη την ίδια χρονιά. Αποκαλύπτεται επίσης η προσήλωση του ποιητή σε θέματα με πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο. Εμφανή είναι τα στοιχεία από τη θρησκευτική παράδοση που παραπέμπουν στο θρήνο μιας άλλης μάνας, της Παναγίας. Η φύση επίσης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο ποίημα. Ο στίχος είναι ο παραδοσιακός δεκαπεντασύλλαβος. Ο Ρίτσος όμως έχει ήδη αρχίσει να γράφει και τα πρώτα ποιήματά του σε ελεύθερο στίχο.

Τα επόμενα χρόνια ο Ρίτσος συνεχίζει να γράφει, ενώ αναπτύσσει παράλληλα έντονη πολιτική δράση για την οποία και εξορίζεται. Ένα από τα πιο γνωστά και αγαπητά έργα του είναι η Ρωμιοσύνη, που δημοσιεύτηκε το 1954. Εδώ ο ποιητής παρουσιάζει την τραυματική εμπειρία του πολέμου και την συνδέει με την παράδοση του ελληνισμού, όπως έκαναν και οι άλλοι ποιητές της γενιάς του. Μόνο που αυτή η παράδοση δεν είναι η ιστορία ή τα κείμενα, αλλά η λαϊκή παράδοση. Σε αυτή την παράδοση χωρούν οι απλοί άνθρωποι του λαού πλάι στο Μεγαλέξανδρο, τον παππού, τους αντάρτες της Αντίστασης και τους Ακρίτες του Βυζαντίου.  Ανάμεσά τους η Κυρά των Αμπελιών, που αντιπροσωπεύει ταυτόχρονα την Παναγία, την απλή χωριατοπούλα ή και την Πατρίδα. Η περιγραφή αποτελεί σημαντικό στοιχείο στην ποίησή του, και αποκαλύπτει την επίδραση του υπερρεαλισμού.

Και στα ποιήματα που θα ακολουθήσουν, ο Ρίτσος θα παραμείνει ένας πολιτικός ή κοινωνικός ποιητής,  ο οποίος πάντα ελπίζει πως θα δημιουργηθεί ένας καλύτερος κόσμος. Τα Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας είναι καρπός των δύσκολων ημερών της δικτατορίας (1973).

«Ο Ρίτσος», γράφει ο Λίνος Πολίτης, «είναι ένας ποιητής πληθωρικός στην παραγωγή του και αναμφισβήτητα προικισμένος με πηγαίο αίσθημα και με αρετές καθαυτό ποιητικές. Τα ποιήματά του είναι πολύστιχα, με μια συνεχή ροή που ξεπηδά αυθόρμητη αλλά και ανεξέλεγκτη. Την έμπνευσή του την αντλεί από το μαγικό χώρο της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, οι εικόνες αναβλύζουν πλούσιες και δροσερές, η λέξη του έχει βάρος και αξία, αλλά συνάμα αβρότητα και παλμό. […] Η ποίησή του αγγίζει την προβληματική του σύγχρονου ανθρώπου, του ατομικού και κοινωνικού. Κάποτε θέλει και αμεσότερα (δηλ. λιγότερα ποιητικά) να υπηρετήσει την κοινωνική του ιδεολογία· δεν είναι αυτά τα πιο επιτυχημένα του ποιήματα».