Τερζάκης Άγγελος
 
Βιογραφία
 

 

Ο Άγγελος Τερζάκης γεννήθηκε στο Ναύπλιο και καταγόταν από σημαντική οικογένεια της πόλης. Ο πατέρας του ήταν Δήμαρχος και αργότερα εκλέχτηκε βουλευτής με το κόμμα των Φιλελευθέρων. Έτσι η οικογένεια μετακόμισε στην Αθήνα, όπου ο συγγραφέας ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές και στη συνέχεια τελείωσε τη Νομική, χωρίς ποτέ να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου.

 

Από τα φοιτητικά του χρόνια αναμίχθηκε στις συζητήσεις που γίνονταν για θέματα που απασχολούσαν τους λογοτέχνες της εποχής του και  της γενιάς του. Σε πολλά σημεία ο στοχασμός του πλησίαζε εκείνον του Γ. Θεοτοκά, αν και αρκετές φορές είχε δημόσια διαφωνήσει μαζί του. Ο Τερζάκης υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη των λογοτεχνικών περιοδικών Η Πνοή και Ο Λόγος την εποχή του μεσοπολέμου.

 

Ιδιαίτερα ανήσυχος πνευματικά εμφανίστηκε μόλις δεκαοκτώ χρονών στο χώρο της λογοτεχνίας και γρήγορα πέρασε από το διήγημα στο μυθιστόρημα, δημοσιεύοντας τους Δεσμώτες (1931) και την Παρακμή των Σκληρών (1932). Από τα πρώτα κιόλας έργα διαφάνηκαν τόσο οι θεματικές, όσο και οι υφολογικές επιλογές του. Ο συγγραφέας ενδιαφέρθηκε να αποτυπώσει, όπως και άλλοι λογοτέχνες της γενιάς του, τη χρεοκοπία της αστικής οικογένειας και τον ευτελισμό των αξιών της. Παρόλο που το πλαίσιο της αφήγησης παραμένει στις γενικές του γραμμές ρεαλιστικό, ο συγγραφέας δείχνει να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων του, την ψυχογράφησή τους. Σε πολλά σημεία μάλιστα, χρησιμοποιεί τον εσωτερικό μονόλογο για να αποδώσει τη μετάβαση από τη μια ψυχική κατάσταση σε μια άλλη, τη ροή της συνείδησης σκιαγραφώντας έτσι το υπαρξιακό τους αδιέξοδο.

 

Στη Μενεξεδένια Πολιτεία (1936) που ακολουθεί, και πάλι οι ήρωες και οι ηρωίδες αντιμετωπίζουν το ίδιο υπαρξιακό αδιέξοδο αν και είναι το μοναδικό του κείμενο που έχει αίσιο τέλος. Και στα σημαντικά  μεταπολεμικά του αστικά μυθιστορήματα Δίχως Θεό (1951) και Μυστική ζωή (1958) παραμένουν τα γνωστά μοτίβα της πεζογραφίας του Τερζάκη. Για μια ακόμα φορά ο έρωτας παραμένει ανεκπλήρωτος, καταδικασμένος, ενώ η οικογένεια διαλύεται. Σε αυτά τα έργα είναι εμφανής η αποτυχία του ανθρώπου που δεν συμβιβάζεται και παραμένει μόνος για να συντριβεί τελικά σωματικά και ψυχικά. Για τον Τερζάκη η μόνη διέξοδος στο τραγικό αδιέξοδο είναι η αξιοπρεπής στάση. Ο συγγραφέας επηρεασμένος από συγγραφείς, όπως ο Ντοστογιέφσκι, ο Τσέχωφ και ο Καμύ, επικρίθηκε συχνά από τους κριτικούς για την απαισιόδοξη στάση του απέναντι στη ζωή.

 

Ξεχωριστή θέση στο πεζογραφικό του έργο κατέχουν οι γυναικείες μορφές γιατί ο συγγραφέας, όπως ομολογούσε, έτρεφε μεταφυσική λατρεία στη Γυναίκα. Οι ηρωίδες διαδραματίζουν έναν καίριο ρόλο στη ζωή των ηρώων-ανδρών. Μια τέτοια συνταρακτική παρουσία αποτελεί η Ιζαμπώ για το Νικηφόρο Σγουρό στο ιστορικό μυθιστόρημα Πριγκηπέσσα Ιζαμπώ (1945). Μέσα σε αυτό το έργο, που μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες, ο Τερζάκης στρέφεται στο ιστορικό παρελθόν του ελληνισμού, την εποχή της Φραγκοκρατίας, και τη βλέπει από μια διαφορετική σκοπιά από εκείνη του Χρονικού του Μορέως. Στο πρόσωπο του νεαρού Νικηφόρου διακρίνεται η δύναμη των Ελλήνων που αγωνίζονται για την απελευθέρωσή τους, ενώ η Ιζαμπώ αντιπροσωπεύει τους Φράγκους που εξασθενούν. Και σε αυτό το κείμενο παραμένει η απαισιόδοξη στάση του Τερζάκη για τον έρωτα και τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο έρωτας στον Τερζάκη δεν βασίζεται ιδιαίτερα στο σεξουαλικό ένστικτο, όπως στον Καραγάτση, αλλά στη βαθύτερη ψυχική και πνευματική επικοινωνία.

 

Ο Τερζάκης ασχολήθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία και με το θέατρο αντλώντας τα θέματά του από την αγαπημένη του ιστορική εποχή, το Βυζάντιο. Σε αυτά ανήκουν ο Αυτοκράτωρ Μιχαήλ (1936), Ο Σταυρός και το Σπαθί (1939), Θεοφανώ (1956). Παράλληλα ο συγγραφέας έγραψε και θεατρική κριτική, ενώ αποτέλεσε για πολλά χρόνια στέλεχος του Εθνικού Θεάτρου. Ακόμα ασχολήθηκε με τη μετάφραση.

 

Σε γενικές γραμμές ο Τερζάκης υπήρξε ένα πνεύμα ανεξάρτητο, με βαθύ φιλοσοφικό στοχασμό, ένας ελεύθερος πνευματικός άνθρωπος. Εξέφραζε τις απόψεις του δημόσια και σε δύσκολες εποχές, όπως η επτάχρονη δικτατορία, κρατώντας για 30 ολόκληρα χρόνια τη στήλη με τον τίτλο «Το πνεύμα και οι άνθρωποι» της εφημερίδας Το Βήμα.