Beaton Roderick, Εισαγωγή στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία
 
μετάφραση Ευαγγελία Ζούργου – Μαριάννα Σπανάκη, Αθήνα 1996, Νεφέλη. Σελ. 95
 
 
 

Θα έπρεπε επίσης να αναφέρουμε δύο άλλα μυθιστορήματα της περιόδου, τα οποία θεωρείται ότι άνοιξαν το δρόμο για τις εξελίξεις με ευρύτερο αντίκτυπο στο ελληνικό μυθιστόρημα από τη δεκαετία του 1880 και   εφεξής. Το πρώτο είναι Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι, που δημοσιεύτηκε στη Ρουμανία το 1870-1. Η διορατική και αυτοβιογραφική αυτή αφήγηση άσκησε ελάχιστη επίδραση στον καιρό της και ανασύρθηκε από την αφάνεια μόνο μετά το Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι και ο Λουκής Λάρας (1879) του Δημητρίου Βικέλα (1835-1908) διηγούνται αληθινές ιστορίες, και ως εκ τούτου θα μπορούσε κανείς να διατυπώσει κάποιες αντιρρήσεις αν και κατά πόσο ανήκουν στο είδος του μυθιστορήματος. Και τα δύο έχουν θεωρηθεί, από τις Ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας των τελευταίων πενήντα χρόνων, ως μοναδικοί σχεδόν πρόδρομοι ενός λιγότερο ρητορικού ύφους και μιας γλώσσας πλησιέστερης στην ομιλούμενη της εποχής. Ο Λουκής Λάρας, του οποίου η δράση εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού Αγώνα (όμως πριν να γεννηθεί ο συγγραφέας), μπορεί να θεωρηθεί ένα από τα τελευταία ‘ιστορικά μυθιστορήματα’ του δέκατου ένατου αιώνα, στα οποία ο αληθινός ηρωισμός δεν φαίνεται να έγκειται στις ηρωικές πράξεις αλλά στη, σύνεση, την προνοητικότητα και το κουράγιο που θέτουν τα θεμέλια για το μελλοντικό εμπόριο.