Περισσότερο επιτυχημένη θεωρήθηκε Η Ηρωίς της Ελληνικής Επαναστάσεως (1862), το πιο γνωστό έργο του Ξένου, αλλά και εκείνο που έμεινε περισσότερο στη μνήμη των συγχρόνων του και των μεταγενέστερων από ολόκληρη την πληθωρική του δραστηριότητα. Το κύριο χρονικό πλαίσιο της υπόθεσης, όπως σημειώνεται και στον υπότιτλο (Σκηναί εν Ελλάδι, από του έτους 1821-1828), το ορίζουν η αρχή και το τέλος του Αγώνα. Η αφήγηση, ωστόσο, διευρύνεται προς τα πίσω, ως το 1819 (όταν τα τρία κύρια πρόσωπα του έργου, η Ανδρονίκη, ο Θρασύβουλος και ο Βάρθακας, συναντιούνται στη Δημητσάνα και αρχίζουν εκεί να πλέκουν τον φανταστικό καμβά της ιστορίας τους), και προς τα εμπρός, ως το 1833 (έτος κατά το οποίο η πρωταγωνίστρια, η Ηρωίς Ανδρονίκη, πεθαίνει σε ένα μοναστήρι, της Μόσχας). Με την πρώτη κιόλας εικόνα του έργου (που τοποθετείται στην Κωνσταντινούπολη τα μεσάνυχτα της Μεγάλης Παρασκευής του 1821), ο Ξένος αρχίζει να δημιουργεί έναν καλά διαρθρωμένο πίνακα, συμπλέκοντας από την αρχή τα ιστορικά πρόσωπα με τους πλασματικούς του ήρωες. Η τακτική της σύζευξης αυτής θα επεκταθεί γρήγορα και στα άλλα πρόσωπα του μυθιστορήματος. Έτσι ο συγγραφέας προσφέρει τη δυνατότητα να παρακολουθούμε «από μέσα» τα σημαντικότερα γεγονότα της Επανάστασης, αφού δίπλα στους τρεις πρωταγωνιστές, που η πλοκή του έργου τους θέλει διαρκώς να συναντιούνται και να χωρίζουν, σκιαγραφούνται και τα πραγματικά πρόσωπα της Εθνεγερσίας.
Στην αφήγηση των πλασματικών επεισοδίων ο Ξένος δεν ξεφεύγει από τις αφέλειες και τις υπερβολές του ρομαντισμού. Οι απιθανότητες είναι συχνές και οι συμπτώσεις ακόμα περισσότερες (όπως λ.χ. συμβαίνει στη συμμετοχή των ηρώων του έργου στα σημαντικότερα γεγονότα του Αγώνα, στις τυχαίες συναντήσεις τους με τις πιο γνωστές προσωπικότητες της Επανάστασης, στις περιπτώσεις όπου οι ήρωες σώζονται την τελευταία στιγμή από βέβαιο θάνατο κ.ά.). Το φαινόμενο είναι χαρακτηριστικό σε πολλά μυθιστορήματα της εποχής, αλλά στην περίπτωση της Ηρωίδος πρέπει να συνυπολογιστεί και ο στόχος του Ξένου να συμπεριλάβει στην αφήγηση του όσο το δυνατό περισσότερα ιστορικά επεισόδια του Αγώνα.
Παρά τις συχνές μετακινήσεις τους οι ήρωες του έργου είναι στατικοί: η κινητικότητα τους περιορίζεται ουσιαστικά στη συνεχή τους δράση. Δεν γίνεται αισθητή κάποια μεταβολή των χαρακτήρων τους κατά την εξέλιξη του μύθου ούτε μπορούμε μέσα από τις αντιλήψεις τους ή τις αντιδράσεις τους να βγάλουμε συμπεράσματα για τη σύγχρονη τους εποχή.
Η γλώσσα της Ηρωίδας είναι καθαρεύουσα, άλλοτε σφιχτοδεμένη και
άλλοτε ατημέλητη. Οι διάλογοι όμως του έργου, που είναι και άφθονοι και ζωντανοί, είναι κατά κανόνα δοσμένοι στη δημοτική και μάλιστα συχνά σε πλούσια ιδιωματική γλώσσα. Ωστόσο και εκεί αρκετές φορές ο συγγραφέας ξαναγυρίζει στην καθαρεύουσα, με αποτέλεσμα να αποστερεί μερικά από τα διαλογικά του μέρη από τη γραφικότητα τους. Παρ' όλα αυτά, η Ηρωίς είναι απαλλαγμένη από τις υπερβολές και τους απροσδόκητους νεολογισμούς που συναντούμε σε άλλα μυθιστορήματα του Ξένου. Στα αρνητικά στοιχεία τον έργου ανήκουν οι εκτενείς ιστορικοί σχολιασμοί (δοσμένοι συνήθως με αποστροφές του συγγραφέα προς τον αναγνώστη), οι αφηγηματικές παρεκβάσεις, αλλά και οι ειδικές ιστοριογραφικές σημειώσεις και τα συμπληρωματικά επίμετρα. Ιδιαίτερα κουραστική είναι η επίδειξη αρχαιογνωσίας κατά την εξιστόρηση των περιηγήσεων των ηρώων στους ιστορικούς τόπους της Ελλάδας.
Παρ' όλα αυτά, η αφηγηματική ικανότητα του Ξένου είναι αναμφισβήτητη. Αυτό φαίνεται όχι μόνο στα αλλεπάλληλα ευρήματα του μύθου και στην πλοκή της δραματικής ιστορίας του, αλλά και στην αβίαστη ζωηρότητα της εξιστόρησης των γεγονότων και των περιγραφών των χαρακτήρων και των καταστάσεων. Οι συχνές επανεκδόσεις που γνώρισε το έργο στα μετέπειτα χρόνια ως την εποχή μας (1874, 1886, 1911, 1940, 1955 κτλ.) δείχνουν ότι η επιτυχία του δεν ήταν ούτε πρόσκαιρη ούτε τυχαία. Συνεπώς δικαιολογημένα το έργο αυτό απέκτησε και ειδική σημασία στη γραμματολογία του νεοελληνικού ιστορικού μυθιστορήματος.