Μαλακάσης Μιλτιάδης
 
Βιογραφία
 

 

Ο Μιλτιάδης Μαλακάσης γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1869 και πέθανε το 1932 μετά από βασανιστική ασθένεια. Στην ιδιαίτερη πατρίδα του έκανε τις πρώτες του γυμνασιακές σπουδές και το 1885 εγκατέλειψε την πατρίδα του και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου και ολοκλήρωσε τις σπουδές του, ενώ το 1888 γράφτηκε στην Νομική Σχολή Αθηνών, χωρίς όμως ποτέ να λάβει πτυχίο, αφού τον ενδιέφερε μόνο η ποίηση. Την ίδια περίοδο γνωρίστηκε με τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, με τον οποίο διατήρησε μακροχρόνια  φιλία.

 

Ο Μαλακάσης από το 1892 άρχισε να δημοσιεύει τακτικά ποιήματα σε περιοδικά της εποχής, όπως η Εστία, Τέχνη και Διόνυσος. Συνεργάστηκε επίσης με τη Φιλολογική Ηχώ, όργανο του δημοτικισμού, που εκδιδόταν από το 1893 έως το 1897 στην Κωνσταντινούπολη. Οι γλωσσικές του απόψεις στην αρχή ήταν συντηρητικές, αλλά μετά υιοθέτησε πλήρως την δημοτική και μάλιστα μαζί με τον Πορφύρα και τον Χατζόπουλο ιδρύουν την Εταιρεία «Εθνική γλώσσα» με σκοπό τη διάδοση της δημοτικής. Διετέλεσε Διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Βουλής, και Πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Το 1923 τιμήθηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων. Από το 1909 έως το 1915 διέμεινε στο Παρίσι και συνδέθηκε με βαθιά φιλία με τον ποιητή Jean Moréas.

 

Ο Μαλακάσης, αν και συγκαταλέγεται στους πρώτους επιγόνους του Παλαμά, αποκλίνει αισθητά από την παλαμική παράδοση όχι τόσο μορφολογικά όσο θεματικά, παρουσιάζοντας μια νέα άποψη για το ρόλο του ποιητή και του έργου του. Η γενιά των επιγόνων του Παλαμά απομακρύνθηκε από τα εθνικοϊστορικά και πολιτισμικά θέματα. Ο ποιητικός της λόγος, σε γενικές γραμμές, στρέφεται στο εσωτερικό του ατόμου κι από εκεί αντλεί στοιχεία με τα οποία διαμορφώνει μια ποιητική με ελάσσονες τόνους, όπου επιβιώνουν επιδράσεις από το ρομαντισμό, τον παρνασσισμό, τη σολωμική ποίηση και το ρεύμα του συμβολισμού.

 

Ο Μαλακάσης το 1899 δημοσίευσε την πρώτη ποιητική του συλλογή με τον τίτλο Συντρίμματα, την οποία υποδέχθηκε ευμενώς η κριτική. Από το 1900 είναι αρχισυντάκτης του νέου περιοδικού Παναθήναια, στο οποίο δημοσιεύει πολλά ποιήματα και άρθρα.  Το 1905 δημοσίευσε τη δεύτερη ποιητική του συλλογή Ώρες.

 

Παρακολουθώντας την ποιητική παραγωγή του Μαλακάση στην εξέλιξή της, διαπιστώνουμε ότι τα στοιχεία της ποιητικής του ταυτότητας διαμορφώνονται ήδη με το ξεκίνημα της ποιητικής του δημιουργίας. Με την έκδοση και της δεύτερης συλλογής φαίνεται ότι έχει διαμορφωθεί ήδη η ποιητική του και στη συνέχεια εμπλουτίζεται εκφραστικά, με παραλλαγές των ίδιων περίπου θεμάτων και διαθέσεων. Στα Συντρίμματα αφθονούν στοιχεία της παράδοσης. Τούτο παρατηρείται κυρίως στα ποιήματα που φαίνεται να είναι εμπνευσμένα από παραμύθια, κάτι που τους προσδίδει έτοιμα μοτίβα προς αξιοποίηση (έρωτας - θανάτος) καθώς και στοιχεία αφηγηματικότητας και διαλογικότητας.

 

Στην επόμενη συλλογή του, Πεπρωμένα (1909), βρίσκονται μερικά από τα ωραιότερα ποιήματά του, που ξεχωρίζουν ακόμη και σήμερα. Αξιοσημείωτα είναι επίσης για την μουσικότητα και την εκφραστικότητά τους τα τρία μεσολογγίτικα τραγούδια που δημοσίευσε σε περιοδικά της εποχής: Ο Μπαταριάς, Τάκης Πλούμας, Το λένε τ’ αηδονάκια. Το 1931 τύπωσε τη συλλογή Αντίφωνα και το 1939 την τελευταία του Το Ερωτικό.

 

Η ποίηση του Μαλακάση διακρίνεται για το προσωπικό της ύφος. Δεν μπορεί να ενταχθεί σε κάποια σχολή η τεχνοτροπία. Οι επιδράσεις που δέχτηκε δεν ήταν βαθιές, αν εξαιρέσει κανείς τον Jean Morèas του οποίου μετέφρασε έργα του. Η ποίησή του πάνω απ’ όλα είναι τραγούδι, με λόγο πλαστικό και μελωδικό ρυθμό. Ο στίχος του είναι τεχνικά άψογος, ρέει με φυσικότητα για να υμνήσει τον έρωτα. Στις γλωσσικές του επιλογές συναντάμε συχνά σύνθετες και παρασύνθετες λέξεις. Η γλωσσοπλαστική αυτή συνήθεια, που υιοθετείται και στις μεταφράσεις ποιημάτων από την ξένη λογοτεχνία, δείχνει την εμμονή του Μαλακάση σε μια επιμελημένη καθαρά ποιητική γλώσσα, διαφορετική από τη γλώσσα της καθημερινότητας. Η ποιητική γλώσσα γίνεται το πεδίο δεξιοτεχνικών γλωσσικών συνδυασμών και ευρηματικότητας.