Βάρναλης Κώστας
 
Βιογραφία
 

 

Ο Κώστας Βάρναλης γεννήθηκε στον Πύργο της Ανατολικής Ρωμυλίας (στη σημερινή Βουλγαρία) και σπούδασε στην Αθήνα  φιλολογία. Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων ασχολήθηκε συστηματικά με την φιλολογία και την ποίηση, έχοντας προσχωρήσει στους δημοτικιστές.

 

Μαζί με άλλους νέους της εποχής (Μάρκος Αυγέρης, Ναπολέων Λαπαθιώτης κ.ά.) εκδίδουν το περιοδικό Ηγησώ, στο οποίο δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα. Στα γράμματα εμφανίστηκε τον Αύγουστο του 1904 από το περιοδικό Νουμάς, ενώ η πρώτη του ποιητική συλλογή Κηρήθρες, την οποία αποκήρυξε αργότερα, δημοσιεύτηκε το 1905.

 

Από το 1908 εργάστηκε ως καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση και ως δημοσιογράφος. Σπούδασε στο Παρίσι φιλοσοφία και κοινωνιολογία, όπου δέχτηκε την επίδραση της μαρξιστικής   ιδεολογίας και του διαλεκτικού υλισμού. Επιστρέφοντας από το Παρίσι το 1919, παρουσιάζει ένα ποίημα, τον Προσκυνητή, αφιερωμένο στον πατέρα της Ελληνικής λαογραφιας Ν. Γ. Πολίτη, που συνθέτει έναν αληθινό ύμνο στην αιώνια Ελλάδα.

 

Τα δύο μεγάλα συνθετικά ποιήματά του που ακολουθούν, Το φως που καίει (1922) και Σκλάβοι πολιορκημένοι (1927), τα οποία γράφτηκαν τότε στο Παρίσι αποτελούν δείγματα της καθαρά λυρικής προσφοράς του αλλά και δείχνουν τους νέους ιδεολογικούς προσανατολισμούς του. Το Φως που καίει αποτελεί το κορύφωμα της ποιητικής δημιουργίας του Βάρναλη και εκφράζει ανάγλυφα τις νέες ιδεολογικές του θέσεις. Κρίθηκε απ’ όλους σαν ένα έργο μεγάλης φιλοσοφικής πνοής και υψηλής ποιητικής σύλληψης. «Η ποίησή του» γράφει ο κριτικός Τίμος Μαλάνος, αστράφτει από φως. Λείπουν σ’ αυτήν εντελώς οι σκιές και οι μισοί τόνοι. Η αρχαιοπρεπής ομορφιά της παρουσιάζεται χωρίς το παραμικρότερο ψυχικό ράγισμα».

 

Το δεύτερο αντιπροσωπευτικό ποιητικό έργο του Βάρναλη, Σκλάβοι πολιορκημένοι, είναι μια μεγάλη σύνθεση για τις φρικαλεότητες του πολέμου, με φανερή αναφορά στους Ελεύθερους πολιορκημένους του Σολωμού. Ο Βάρναλης με το νέο του ποιητικό έργο, μας δίνει το ιστορικό και ψυχολογικό κλίμα της εποχής του και  αναλαβαίνει να ερμηνεύσει τη ζωή ρεαλιστικά,  με τις ασχήμιες της, τους φόβους, τις πλάνες, τις ανθρώπινες αδυναμίες.

 

Το ποιητικό έργο του Βάρναλη εμπνέεται αρχικά από την κλασική αρχαιότητα, τον αισθητισμό, την λατρεία του αρχαίου κάλλους και την παρνασσιακή τελειότητα της μορφής. Στη συνέχεια ο ποιητής στρέφει το ενδιαφέρον του προς το κοινωνικό σύνολο. Την περίοδο αυτή της ζωής του έγραψε τα κυριότερα έργα του. Ο Βάρναλης επιδίωξε να συνδέσει το ειδωλολατρικό στοιχείο με το χριστιανικό, όπως έκαναν ο Παλαμάς και ο Σικελιανός με διάθεση να ασκήσει κριτική στις παραδεδομένες αξίες. Η διάθεση αυτή εκφράζεται περισσότερο στα πεζά του έργα, Η αληθινή απολογία του Σωκράτη (1931), Το ημερολόγιο της Πηνελόπης (1946).

 

Ξεχωριστή θέση στο έργο του Βάρναλη κατέχουν και τα κριτικά του έργα. Στο έργο του, Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική (1925), επιχειρεί μια επανεξέταση του ποιητικού έργου του Σολωμού, ενώ στο έργο, Η αληθινή απολογία του Σωκράτη (1931), προσπαθεί να δει με μια ρεαλιστικότερη ματιά τον αρχαίο φιλόσοφο.

 

 

Ο Βάρναλης αποτελεί σταθμό στη λογοτεχνία μας, επειδή είναι εκείνος που εισάγει τα πολιτικά και κοινωνικά θέματα στην ποίηση. Η ποίηση του Βάρναλη δεν διστάζει να αποκαλύψει την αρνητική, ταπεινή πλευρά του ανθρώπου, την ταβέρνα, το βρώμικο υπόγειο, όπου συχνάζουν οι φτωχοί εργάτες και οι απόκληροι της κοινωνίας. Ο ποιητής μένει πιστός στις παραδοσιακές ποιητικές φόρμες, ώστε να είναι το έργο του προσιτό στο αναγνωστικό κοινό και να μεταφέρει τα αντιπολεμικά και επαναστατικά της μηνύματα.