Ο Νίκος Θέμελης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία, όπου το 1975 εκπόνησε το Διδακτορικό του πάνω σε θέματα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Στη συνέχεια εργάστηκε στην Αγροτική Τράπεζα, στο Υπουργείο Οικονομικών και στη Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου Υπουργών στις Βρυξέλλες. Από το 1981 ήταν συνεργάτης του πρώην Πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. Έχει κάνει επιστημονικές δημοσιεύσεις γύρω από ζητήματα της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης.

Ο Νίκος Θέμελης εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1998. Με το πρώτο του μυθιστόρημα, την Αναζήτηση και με την Ανατροπή που ακολούθησε, χρησιμοποίησε τις συμβάσεις του ρεαλισμού για να περιγράψει το γύρισμα του αιώνα στον ελληνικό κόσμο, τη μετάβαση από τον 19ο στον 20ό αιώνα. Τα πρόσωπα των έργων του διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς που φεύγουν ή μάλλον που κουβαλούν τη φυγή μέσα τους, και σε αυτούς που μένουν, έχοντας ταυτιστεί με τις παγιωμένες κοινωνικές δομές, και ενστερνίζονται τα κοινωνικοπολιτικά στερεότυπα. Ο Θέμελης αναζητεί τις οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους που οδήγησαν στην ανατροπή, στην έκρηξη του παλιού κόσμου. Κατά κάποιο τρόπο αναπτύσσεται ένας γόνιμος διάλογος ανάμεσα στη λογοτεχνία και την κοινωνιολογία. Ο τρόπος του, το ύφος του παραπέμπει σε μεγάλο βαθμό στην κινηματογραφική τεχνική. Η ιδεολογία των ηρώων του είναι φανερό πως επηρεάζεται από τη Δύση, ενώ η παράμετρος της ορθοδοξίας απουσιάζει εντελώς. Ο συγγραφέας προσεγγίζει την ιστορία του ελληνισμού και την ελληνικότητα με όρους πολιτικούς, χωρίς καμία συναισθηματική εμπλοκή. Τα έργα του μεταφράστηκαν στα Γερμανικά, τα Ιταλικά και τα Τουρκικά.