Δούκας Στρατής
 
Βιογραφία
 

 

Ο Στρατής Δούκας γεννήθηκε στα Μοσχονήσια και ήταν πρόσφυγας από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. Ενώ σπούδαζε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, κηρύχτηκε ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος. Διέκοψε τις σπουδές του και κατατάχτηκε στο στρατό και στη συνέχεια πολέμησε στη μικρασιατική εκστρατεία, όπου και τραυματίστηκε.

 

Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μελέτη της λαϊκής τέχνης και ιδιαίτερα με εκείνη του Αγίου Όρους και εξέδωσε με τους Πικιώνη, Καραντινό, Παπαλουκά και Χατζηκυριάκο-Γκίκα το πρωτοποριακό περιοδικό «Το Τρίτο Μάτι». Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο υπηρέτησε ως αξιωματικός και συμμετείχε στην Αντίσταση. Ο συγγραφέας ασχολήθηκε παράλληλα και με τη ζωγραφική και υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

 

Ο Δούκας έγινε γνωστός με την Ιστορία ενός αιχμαλώτου (1929). Πρόκειται για ένα αντιπολεμικό κείμενο, όπως Η ζωή εν Τάφω του Μυριβήλη και Το Νούμερο του Βενέζη. Σε αυτό ο συγγραφέας δεν περιγράφει ηρωικά κατορθώματα, αλλά ενδιαφέρεται για τη συναδέλφωση των λαών. Έτσι χαρακτηριστικά σημειώνει στην προμετωπίδα του έργου: «Αφιερώνεται στα κοινά μαρτύρια των λαών». Η απλότητα στο ύφος και η χρήση μιας γλώσσας που θυμίζει περισσότερο τον προφορικό λόγο των λαϊκών ανθρώπων, χαρακτηρίζει το έργο. Σε αυτό το αφήγημα ο  ήρωας περιγράφει την αιχμαλωσία του από τους Τούρκους και την προσπάθειά του να επιβιώσει μέσα σε άθλιες συνθήκες, έως τη στιγμή που θα καταφέρει να δραπετεύσει και να σωθεί. Το κείμενο έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν άμεσο το βίωμα του αφηγητή. Η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, τα λιγοστά επίθετα και εκφραστικά μέσα, οι ρεαλιστικές περιγραφές δίνουν  το χαρακτήρα της μαρτυρίας. Σημαντική επίσης είναι η συμβολή του προλόγου και της κατακλείδας στην επίτευξη της αμεσότητας. Ο Δούκας παρουσιάζει τον εαυτό του ως εκείνον που απλώς καταγράφει όσα του αφηγήθηκε ο αιχμάλωτος ήρωας, Νικόλας Κοζάκογλου.

 

 Ο μικροπερίοδος λόγος βασίζεται στην παρατακτική σύνδεση των προτάσεων, ενώ η γλώσσα εμπεριέχει πολλά ιδιωματικά στοιχεία και τουρκικές λέξεις. Είναι φανερό ότι ο Δούκας έχει επηρεαστεί από το απλό και άδολο ύφος του Μακρυγιάννη και των λαϊκών (ναΐφ) ζωγράφων, όπως ήταν ο Θεόφιλος. Δεν πρέπει βέβαια να μας διαφεύγει το γεγονός ότι ο ίδιος ο συγγραφέας, όντας μορφωμένος, επεξεργάστηκε  το ύφος το οποίο έγινε λαϊκότροπο και όχι γνήσια λαϊκό.