Της ίδιας υφής με τα παραπάνω, αλλά με μεγαλύτερη ποιητική ένταση και
αντίστοιχη υποχώρηση του ρεαλιστικού στοιχείου, είναι και τα διηγήματα «Όνειρο
στο κύμα», «Υπό την Βασιλικήν δρυν». «Αμαρτίας φάντασμα», «Τα Δαιμόνια στο
ρέμα», «Η Φαρμακολύτρια», όπου ο ήρωας αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία
του. Όλα κινούνται στον χώρο του Συμβολισμού, τόσο του προσωπικού,
παραπέμποντας σε ψυχικές καταστάσεις και βιώματα, όσο και του υπερβατικού,
σύμφωνα με τον οποίον αντικείμενα, εικόνες ή καταστάσεις του υπαρκτού κόσμου
ανάγονται σε σύμβολα ενός κόσμου άχρονου, τέλειου και θείου. Στο πλαίσιο αυτό η
αντίθεση ανάμεσα στο θλιβερό παρόν του ήρωα-αφηγητή και το ευτυχισμένο —
παιδικό ή νεανικό— παρελθόν του, αποτέλεσμα της φθαρτικής επίδρασης του
χρόνου, συμβολοποιείται, σε προσωπικό επίπεδο, με την τότε παρουσία του
περικαλλούς δένδρου, της ανάσσης του δρυμού και την τωρινή εξαφάνισή της («Η
Βασιλική δρυς») ή με το τότε Όνειρο στο κύμα, από το οποίο τώρα δεν μένει παρά η
ονειρώδης ανάμνησις της λουομένης κόρης. Σε επίπεδο όμως υπερβατικού
συμβολισμού, αυτή η έκπτωση από μία προηγούμενη, ανώτερη και ευτυχέστερη
κατάσταση σε ένα ατελές και θλιβερό παρόν, συμβολίζει την Πτώση του Ανθρώπου
από τον παραδείσιο κόσμο της Εδέμ.
Αν, όμως, στα δύο παραπάνω διηγήματα ο Παπαδιαμάντης υπαινίσσεται,
μόνο, την ύπαρξη ενός άυλου κόσμου με τη συμβολοποίηση εικόνων του υλικού —
όπως είχε κάνει άλλωστε και στα ομόλογα διηγήματα «Μία Ψυχή» και το «θαύμα της
Καισαριανής» με τις εικόνες της πεταλούδας και της περιστέρας — στο «Αμαρτίας
φάντασμα», στα «Δαιμόνια στο ρέμα» και στη «Φαρμακολύτρια» καταργεί τα όρια
ανάμεσα στους δύο αυτούς κόσμους, δείχνοντας πως είναι δυνατή η επικοινωνία του
ανθρώπου με το επέκεινα. Αυτήν την πρωτόγνωρη εμπειρία, κατά την οποία με ένα
είδος «επιφάνειας» το άχρονο εισβάλλει στο πεπερασμένο, το άυλο συμφύρεται με το
υλικό και το μεταφυσικό συνυπάρχει με το φυσικό, ο συγγραφέας αδυνατεί να
περιγράψει με τις διακριτές και αλληλοαναιρούμενες κατηγοριοποιήσεις της
ανθρώπινης λογικής και, τις αντίστοιχες της κοινής γλώσσας.