«Ο αναγνώστης φρίττει. Όχι γιατί το πέρασμα του ζητιάνου ήταν μια σωστή καταστροφή. Φρίττει για ό,τι έβλεπε ύστερ' από κάθε ενέργειά του. Ο ζητιάνος, με κάθε
κατόρθωμά του, παραμέριζε μια κουρτίνα και άφηνε τον αναγνώστη να δει μια πλευρά της ελληνικής πραγματικότητας. Δεν τολμώ να πω ότι η ελληνική ζωή είναι ο ζητιάνος. Με το ζητιάνο άλλωστε ο Καρκαβίτσας δε θέλει να δώσει τον αντιπροσωπευτικό ελληνικό τύπο της εποχής του. Ο ζητιάνος δεν είναι τύπος ανθρώπου. Τόπος που έχει το ζητιάνο αντιπροσωπευτικό τύπο δε λογαριάζεται. Η ζητιάνικη κοινωνία είναι μια κατάσταση, που βρίσκεται πιο κάτω κι από τον τελευταίο τύπο του ανθρώπου. Ο ζητιάνος όμως δείχνει πόση είναι η αντίσταση μιας κοινωνίας. Η αρετή ενός ανθρώπου, όπως και η αρετή ενός συνόλου, εξακριβώνεται και βαθμολογείται από την αντίσταση, που θα ορθώσει στους εχθρούς της. Κι ο Καρκαβίτσας βλέπει το ζητιάνο μέτρο ψυχικών δυνάμεων και τον χρησιμοποιεί για να βαθμολογήσει την ελληνική πραγματικότητα.
[...] Αλλά τι είναι αυτός ο κόσμος, αυτή η ελληνική πραγματικότητα που μας παρουσιάζει στο ταξίδι του ο ζητιάνος; Απλούστατα: η κακή διοίκηση, η δυσκίνητη δικαιοσύνη, η μικροπολιτική, η ρουσφετολογία, μια ελεεινή συγκρότηση κράτους. Έπειτα, οι άνθρωποι της υπαίθρου χώρας, που ελάχιστα διαφέρουν από τα κτήνη τους, και γενικά ο άνθρωπος στην Ελλάδα, που ενώ είναι ανεξέλικτος τύπος ανθρώπου, δεν έχει και τις ρωμαλέες ψυχικές ιδιότητες των πρωτόγονων τύπων. Όλ' αυτά απελπίζουν τον Καρκαβίτσα και ξεσπάει στο Ζητιάνο μ' έναν έλεγχο αμείλικτο, αλλά και δίκαιο.»