Σαχίνης Απόστολος, Αναζητήσεις της μεσοπολεμικής πεζογραφίας
 
 
Αναζητήσεις της μεσοπολεμικής πεζογραφίας, Εκδόσεις Εστία, Αθήνα 1978
 
 

«Παντού στο έργο του Στέλιου Ξεφλούδα υπάρχει ο ίδιος τόνος, χαμηλός, λυρικός: μια πορεία της αφήγησης μουσική· μια εγκατάλειψη στα πράγματα· ένας πόνος του ανθρώπου, που περισσότερο λέγεται και αναφέρεται παρά δείχνεται· μια μελαγχολία που περιδιαβάζει ανάλαφρα εδώ κι εκεί την ατμόσφαιρα, σταλάζει πάνω στα πρόσωπα και τα πράγματα μια αέρινη θλίψη και δημιουργεί ανάλογες ψυχικές καταστάσεις - όλα αυτά τα ατμοσφαιρικά, τα ροϊκά, τα μουσικά γνωρίσματα, που εξασφαλίζουν στην πεζογραφία του την ιδιοτυπία και την ιδιομορφία της.
       Τα πρόσωπα του Στέλιου Ξεφλούδα δεν είναι πλασματικά· είναι ο ίδιος ο εαυτός του. Ο Παύλος Φωτεινός στα Τετράδιά του, ο άνθρωπος που στοχάζεται και ονειροπολεί στην Εσωτερική συμφωνία, ο Παύλος, η Φάννυ και η ομώνυμη ηρωίδα στην Εύα, όπως και η Δωροθέα και ο εξομολογούμενος στο πρώτο πρόσωπο συνομιλητής της Στο φως τον λευκού αγγέλου, μπορούν θαυμάσια να συνενωθούν σ’ ένα και μόνο πρόσωπο, που εκφράζει την εσωτερική ανησυχία, τη λυρική συγκίνηση, τις ονειροπολήσεις και τους στοχασμούς του συγγραφέα. Γιατί στην πεζογραφία του Στέλιου Ξεφλούδα είναι ξένη η έννοια του χαρακτήρα. Όλα τα πρόσωπα που κινούνται ή, καλύτερα, που ονειροπολούν και στοχάζονται στις σελίδες των βιβλίων του, δεν μας παρουσιάζονται με διαφοροποιήσεις, που να αποκρυσταλλώνουν μοναδικά, ιδιαίτερα και ανεπανάληπτα γνωρίσματα στις μορφές τους. Έτσι τα βιβλία του μοιάζουν με εξομολογητικά ημερολόγια ή με τετράδια, όπου το ίδιο πάντα πρόσωπο αποτύπωσε, με λόγια αναζητημένα στα βάθη της ψυχής του, τις σκέψεις του ή τη ρευστή και εναλλασσόμενη, αλλά στο βάθος όμοια και ανάλλαχτη, στάση του αντίκρυ στα προβλήματα της ζωής και της ύπαρξης. Αλλά είναι ζήτημα αν στην πεζογραφία του Στέλιου Ξεφλούδα συναντούμε ένα σταθερό αντίκρυσμα της πραγματικότητας ή μια αποκρυσταλλωμένη κοσμοθεωρητική και ιδεολογική κατεύθυνση στο στοχασμό που πλεονάζει στο έργο του. Ό,τι διαβάζουμε σ’ αυτό είναι διαθέσεις, διατυπωμένες έπειτα από την περιπλάνηση χωρίς σκοπό και χωρίς τέλος στον γύρω, αλλά προπαντός στον μέσα του κόσμο. Το έργο του είναι ένα διεισδυτικό, εξακολουθητικό, επίμονο, αλλά μονότονο και κάποτε κουραστικό ταξίδι στο εσωτερικό της ψυχής του.»