Τα επόμενα δυο πεζά του Μπεράτη, Το πλατύ ποτάμι και το Οδοιπορικό τον 43, παρουσιάζουν θεμελιώδεις αναλογίες. Από ειδολογική σκοπιά τουλάχιστο, από τεχνική, από δομικής οικονομίας και από εκφραστική είναι δίδυμα και θα τα σχολιάσω μαζί. Στο εμπειρικό ωστόσο και στο βιωματικό επίπεδο είναι απαραίτητο να γίνουν κάποιες διακρίσεις.
Στις 6.2.1941 ο Μπεράτης αναχωρεί από την Αθήνα για το αλβανικό μέτωπο. Και στις 25.8.1943 φυγαδεύεται από την ίδια πόλη για το αντάρτικο του βουνού (ΕΔΕΣ). Τόσο στη μια όσο και στην άλλη περίπτωση ενεργεί εθελοντικά. Το πλατύ ποτάμι, είναι το χρονικό της πορείας του συγγραφέα για το αλβανικό μέτωπο, της δράσης του εκεί, της οπισθοχώρησης του κατά την κατάρρευση του μετώπου και της σύλληψης του από τους Γερμανούς στην Καλαμπάκα. Το Οδοιπορικό του 43 είναι χρονικό επίσης της πορείας του συγγραφέα προς τα βουνά της Ηπείρου, της λιγόμηνης παραμονής του στις μονάδες του Ζέρβα, της σύλληψης του από τους Γερμανούς κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις το Φθινόπωρο του 1943, της μεταφοράς του στα Γιάννινα και της νοσηλείας του στο νοσοκομείο Χατζηκώστα.
Πρέπει να ειπωθεί από την αρχή ότι μ' αυτά τα δυο βιβλία ο Μπεράτης δεν γράφει ιστορία. Θέλω να πω ότι δεν γράφει με συνείδηση ιστορικού. Δεν τον ενδιαφέρει η εποπτεία των συμβάντων, ούτε γυρεύει να τα ερμηνέψει και να τα αξιολογήσει. Ό,τι τον ενδιαφέρει είναι η εμπειρική και η βιωματική πλευρά της προσωπικής του συμμετοχής στα γεγονότα. Γι' αυτό ασήμαντα από ιστορική σκοπιά περιστατικά απογίνονται με εξαιρετική φροντίδα. Και. το αντίστροφο. Η ολιγοήμερη απραξία π.χ. του διαλυμένου στρατού μας στο Μέτσοβο θα σημειωνόταν από ένα ιστορικό με μια-δυο φράσεις ή καθόλου. Στο Πλατύ ποτάμι, ωστόσο καλύπτει, κάπου 40 σελίδες. Αντίθετα η συνθηκολόγηση με το γερμανικό στρατό, την ίδια περίοδο, γεγονός που θα συζητιόταν από ένα ιστορικό πλατιά, από τον Μπεράτη αναφέρεται απλώς σαν διάδοση. Γενικότερα Το πλατύ ποτάμι και το Οδοιπορικό του 43 είναι αφηγήσεις ενός λογοτέχνη που μετέχει, σε πολεμικά γεγονότα.