Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης γεννήθηκε στην Κέρκυρα. Έκανε τις εγκύκλιες σπουδές του σε σχολεία της Κέρκυρας και από μικρός έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τις φυσικές επιστήμες. Το 1887 εξέδωσε μια μελέτη για τον ηλεκτροχημικό τηλέγραφο και έστειλε μια μελέτη για το κυβερνώμενο αερόστατο στη Γαλλική Ακαδημία των Επιστημών που επαινέθηκε. Το 1889 μετέβη για ανώτερες σπουδές στο Παρίσι και παρακολούθησε μαθήματα στην Φυσικομαθηματική Σχολή της Σορβόνης, χωρίς να πάρει κάποιο δίπλωμα. Το 1890 βρέθηκε στην Βενετία, όπου γνώρισε την μελλοντική του γυναίκα. Μετά την επιστροφή του από τη Βενετία εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα και γνωρίστηκε με τον Λορέντζο Μαβίλη με τον οποίο ανέπτυξε βαθιά φιλία και στη συνέχεια πήραν μέρος στην Κρητική Επανάσταση και στον πόλεμο του 1897. Από τον Μαβίλη υιοθέτησε το ενδιαφέρον του για τη σανσκριτική μυθολογία.

Με τα Γράμματα ασχολήθηκε πολύ νωρίς. Το 1895 εξέδωσε ένα ρομάντζο στα γαλλικά και το 1899 δημοσίευσε σε συνέχειες το Πάθος και το Πίστομα στο περιοδικό Τέχνη του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Το 1901 δημοσίευσε στο Διόνυσο το διήγημα Juventus Mundi και τον επόμενο χρόνο την Κασσώπη. Το 1902 επισκέφτηκε τη Ζάκυνθο με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Σολωμού και τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε ένα άρθρο για το Σολωμό στην εφημερίδα Neue Presse της Βιέννης. Το 1904 δημοσίευσε στο Νουμά τη διατριβή του Σανσκριτική και καθαρεύουσα. Μέλος της «Συντροφιάς των Εννέα» οργάνωσε συνέδριο δημοτικιστών στην Κέρκυρα με την παρουσία του Αλέξανδρου Πάλλη (1905). Παράλληλα, μετέφρασε αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και από τα σανσκριτικά Βέδες και αποσπάσματα επών απ’ την ινδική λογοτεχνία. Δημοσίευσε επίσης τις μεταφράσεις του και τα πρώτα του πεζά στα περιοδικά της εποχής (Η τέχνη 1898-1916, Ο Διόνυσος 1901-1902, Ο Νουμάς 1904-1916).

Ανήσυχη φύση καθώς είναι, ταξίδευσε για σπουδές και πάλι στην Ευρώπη, παρακολουθώντας με την ιδιότητα του ακροατή για τέσσερα εξάμηνα μαθήματα στο πανεπιστήμιο του Μονάχου (1907- 1909). Στο Μόναχο ο Θεοτόκης συναντήθηκε με τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο, ο οποίος ήταν εγκατεστημένος εκεί. Η συνάντηση αυτή, μέσα στο κλίμα των ιδεολογικών ρευμάτων θα αποφέρει τους καρπούς της. Τα έργα του Καρλ Μαρξ ήτανε κιόλας γνωστά στο Θεοτόκη και η σκέψη του πήρε ήδη την καινούρια της κλίση. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ο Θεοτόκης είναι ήδη διαμορφωμένος σοσιαλιστής. Συμμετείχε στην ίδρυση του «Σοσιαλιστικού ομίλου» και του «Αλληλοβοηθητικού εργατικού συνδέσμου Κερκύρας» (1910-1914), ενώ παράλληλα υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του κινήματος για την χειραφέτηση των γυναικών.

Η ιδεολογική του κατεύθυνση της εποχής εκείνης, θα εκδηλωθεί άμεσα στο λογοτεχνικό του έργο. Η εποχή αυτή είναι η πλέον παραγωγική και δραστήρια περίοδος του Κ. Θεοτόκη. Γνώστης πλέον δέκα γλωσσών πέραν των Ελληνικών, πέντε ομιλουμένων (γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά) και πέντε νεκρών (αρχαία Ελληνικά, λατινικά, εβραϊκά, αρχαία περσικά και σανσκριτικά) εξέδωσε μεταφράσεις και δικά του αυτοτελή έργα στην Κέρκυρα. Στο χώρο της πρωτότυπης λογοτεχνικής δημιουργίας ο Θεοτόκης ασχολήθηκε κυρίως με την πεζογραφία. Ξεκίνησε γράφοντας διηγήματα (κυρίως κατά την περίοδο 1898-1910) με επιρροές από τον γερμανικό ιδεαλισμό και τη σκέψη του Νίτσε και θέματα μυθολογικά μεσαιωνικά και άλλα, όλα απομακρυσμένα από τη σύγχρονή του πραγματικότητα. Σύντομα άλλαξε κατεύθυνση και διέγραψε μια εξελικτική πορεία από την ψυχογραφική ηθογραφία και την αισθητιστική γραφή προς τον κοινωνικό ρεαλισμό (επιρροές από το σοσιαλισμό) και το νατουραλισμό. Σταθμοί της νέας πορείας του υπήρξαν Η τιμή και το χρήμα (1914), ο Κατάδικος (1919), Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλλα (1920), Οι σκλάβοι στα δεσμά τους (1922). Τα έργα αυτά, αν και επηρεασμένα από τη νέα ιδεολογική τοποθέτηση του συγγραφέα, δεν την προπαγανδίζουν, αλλά αναδεικνύουν κυρίως την κοινωνική διάσταση των προβλημάτων της ελληνικής κοινωνίας. Ο συγγραφέας τοποθετεί τους ήρωές του στο κερκυραϊκό περιβάλλον και ασκεί έντονη κριτική στην αστική τάξη που έχει εξαχρειωθεί και ενδιαφέρεται μόνο για την δική της ευημερία, αδιαφορώντας για τις ανάγκες του λαού.

Εκτός όμως από την πεζογραφία, ο Θεοτόκης ασχολήθηκε και με την ποίηση. Έγραψε τριάντα δύο σονέτα με ερωτική κυρίως θεματολογία. Άξιες λόγου είναι επίσης οι φιλολογικές του μελέτες και οι εξαιρετικά φροντισμένες μεταφράσεις σημαντικών έργων της παλαιότερης και σύγχρονής του παγκόσμιας λογοτεχνίας . Το μεταφραστικό του έργο δεν περιορίζεται σε μεταφράσεις από τα σανσκριτικά και τα λατινικά αλλά εμπλουτίζεται με μεταφράσεις από ποιήματα του Σαίξπηρ, Γκαίτε Φλωμπέρ κ.α.

Ο πρόωρος θάνατος του ύστερα από μακροχρόνια ασθένεια, στέρησε τα νεοελληνικά Γράμματα από μιαν υψηλή συνείδηση και έναν σπουδαίο λογοτέχνη.